Analiza roczna stanu bhp - słaby punkt służby bhp
Ze sprawozdania Państwowej Inspekcji Pracy wynika, że zadania służb bhp określone w rozporządzeniu są wykonywane niewłaściwie zarówno w mniejszych zakładach pracy, gdzie wykonywanie zadań powierzono osobom określonym a art. 23711 KP jak i w większych, gdzie zatrudnia się służbę BHP etatową.
Najwięcej zastrzeżeń inspektorów pracy budzi realizacja obowiązku sporządzania i przedstawiania pracodawcy okresowych analiz stanu bhp.
Obowiązek sporządzenia okresowej analizy stanu bhp wynika z § 2 ust. 1 pkt.3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Przepis mówi, że do zakresu działania służby bhp należy sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy.
Celem analizy przede wszystkim jest ustalenie czy w danym okresie zostały zrealizowane wszystkie przewidziane prawem obowiązki, jakie trudności i problemy związane z bezpieczeństwem pojawiły się w tym czasie i w efekcie jakie wyzwania stoją przed pracodawcą w zakresie poprawy stanu bezpieczeństwa. Prawidłowe sporządzenie analizy pomoże też w oszacowaniu kosztów jakie pracodawca będzie musiał ponieść w związku z planowanymi działaniami. Warto też dokonać porównania jak analizowane zagadnienia wyglądają w porównaniu z latami ubiegłymi.
Jako, że zapis rocznej analizy jest tworzony nie tylko dla pracodawcy ale również do wglądu dla zewnętrznych organów kontrolnych dobrze jest na początku zamieścić w nim ogólne informacje o zakładzie takie jak:
- miejsce (miejsca) prowadzenia działalności
- rodzaj działalności (branża, typ produkcji, używane technologie itp.)
- strukturę zatrudnienia (liczba zatrudnionych, w tym kobiet i młodocianych, niepełnosprawnych)
Nie ma jasnych wytycznych co do zawartości dokumentu dotyczącego analizy i rozpatrywanych w niej zagadnień. Można opierać się w tym zakresie o funkcjonujące praktyki. Jednak należy pamiętać, że w efekcie należy dojść do propozycji przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych.
Wśród analizowanych zagadnień powinny znaleźć się informacje dotyczące:
- Wykorzystywanych pomieszczeń pracy (warunki techniczne, instalacje)
- Wszystkich przeprowadzonych kontrolach z zakresu BHP i ich wynikach, wraz z ustalonymi sposobami usunięcia stwierdzonych niezgodności (dotyczy to zewnętrznych organów kontrolnych jak PIP, PPIS, PSP czy UDT oraz wewnętrznych jak Służba BHP, Służba medycyny pracy, SIP, kontrole kierownictwa)
- Spełnieniu przez pracodawcę ustawowych wymogów związanych z dopuszczeniem pracowników do pracy (liczba osób przeszkolonych w zakresie BHP z wyszczególnieniem rodzajów szkoleń, liczba osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną – z podziałem na rodzaje przeprowadzonych badań, liczba osób posiadających uprawnienia zawodowe itp.)
- Aktualizacjach analizy i oceny ryzyka zawodowego – w tym liczba zapoznanych pracowników
- Zapisach potwierdzających bezpieczeństwo używanych maszyn i urządzeń (maszyny z deklaracjami zgodności, maszyny spełniające wymogi minimalne, maszyny podlegające wymogom ATEX itp.)
- Zastosowanych środkach ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz odzieży i obuwiu roboczym w tym o sposobie udostępniania ich pracownikom
- Zasadach ruchu i składowania na terenie zakładu pracy z opisem sposobów transportu i składowania
- Zidentyfikowanych na terenie zakładu niebezpiecznych substancjach i mieszaninach chemicznych oraz o miejscu w którym udostępnione są karty charakterystyk tych substancji i mieszanin
- Zidentyfikowanych zagrożeniach związanych ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi
- Przeprowadzonych pomiarach czynników środowiska pracy szkodliwych i uciążliwych oraz o zmierzonych krotnościach NDN lub NDS a także o sposobie przekazania pracownikom informacji o wynikach pomiarów
- Sposobie realizacji ochrony pracy kobiet i młodocianych a w tym wykaz prac wzbronionych
- Konsultacjach społecznych dotyczących zagadnień BHP (np. dobór odzieży roboczej) prowadzonych z pracodawcą poprzez Komisję BHP, Związki Zawodowe lub w inny sposób ustalony w zakładzie oraz o wdrożonych inicjatywach pracowniczych – jeżeli miały miejsce.
- Wypadkach przy pracy i stwierdzonych przypadkach chorób zawodowych (liczba w roku minionym, ciężkość, opis lub zestawienie okoliczności i przyczyn, kosztów itp.)
- Sposobie realizacji zagadnień wynikających z zapisów ustawy o ochronie ppoż (sposób nadzoru nad podręcznymi środkami gaśniczymi, dodatkowe szkolenia dla pracowników itp.)
- Aspektach środowiskowych wynikających z prowadzonej działalności (emisje do środowiska - w tym hałas na granicy posesji, gospodarka odpadami, zagadnienia wynikające z prawa wodnego – jeśli dotyczą itp.)
Zaproponowane powyżej zagadnienia do rocznej analizy stanu BHP w zakładzie pracy zapewne nie wyczerpują wszystkich aspektów, które należy uwzględnić. Różnorodność sposobów prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce jest olbrzymia, dlatego też zakres analizy może być bardzo zróżnicowany. Pojawiające się nowe technologie, czy sposoby zarządzania produkcją lub innym sposobem działalności gospodarczej mogą powodować konieczność rozbudowania zawartości zapisów rocznej analizy stanu BHP. Niezbędna jest też aktualizacja zmiennych danych.
Na koniec nie można zapominać o wymogach znanych z różnego rodzaju systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, czyli zapis rocznej analizy stanu BHP powinien być jednoznacznie identyfikowalny - datowany i sygnowany przez osobę sporządzającą oraz przez pracodawcę.
O innych niewłaściwie wykonywanych zadaniach służby bhp będziemy pisać wkrótce.
Zespół redakcyjny