W jaki sposób pracodawca może kontrolować trzeźwość pracowników?

Zmiany w prawie pracy, które weszły w życie w tym roku, dopuszczają przeprowadzanie przez pracodawcę kontroli trzeźwości oraz na podobnych zasadach kontrolę pod kątem obecności narkotyków w organiźmie.

 W jakich sytuacjach pracodawca może prowadzić kontrolę?

Zgodnie z nowymi przepisami kodeksu pracy, pracodawca może prowadzić kontrolę trzeźwości lub na obecność w organiźmie środków działających podobnie do alkoholu, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia:

• ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób, lub
• ochrony mienia.

Celem badania prowadzonego przez pracodawcę jest stwierdzenie braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości. 

Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
• obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

 Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

• stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
• obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

Czy pracodawca może kontrolować wszytkich pracowników?

Pracodawca musi przeprowadzić analizę i ustalić czy będzie kontrolować  wszystkich pracowników czy tylko określone grupy. Chociaż można spotkać się z różnymi interpretacjamo tych przepisów i niektóre źródła podają, że grupy pracowników muszą być wyraźnie oznaczone. 

Kolejnym warunkiem jest posiadanie w zakładzie pracy odpowiedniego urządzenia, które umożliwia badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. Urządzenie takie musi posiadać ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Pracodawca powinien również określić sposób przeprowadzania badania, czas i częstotliwość. Pamiętając o tym, że kontrola trzeźwości,  nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Co oznacza, że nie powinno się takiego badania przeprowadzać przy innych pracownikach.

Grupa lub grupy pracowników objęte kontrolą trzeźwości i sposób jej przeprowadzenia, w tym rodzaj wykorzystywanego urządzenia, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, ustala się w:

• układzie zbiorowym pracy lub
• w regulaminie pracy albo
• w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

Pracodawca musi poinformować pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości, czyli zapoznać z jednym z powyższych dokumentów, nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania. Dokonuje tego w sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Jeśli kontrola wykaże stan nietrzeźwości lub po użyciu alkoholu lub obecność innych środków odurzających pracodawca ma prawo:

• nie dopuścić pracownika do wykonywania pracy,
• zastosować wobec pracownika karę porządkową,
• rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia.

Z uwagi na konsekwencje, zarówno pracodawca, obawiający się zakwestionowania np. powodu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jak i pracownik, którego np. niedopuszczono do wykonywania pracy, może wnioskować o ponowne przeprowadzenie badania przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Ważną kwestią jest możliwość wprowadzenia badania zarówno pod kątem alkoholu, jak i innych środków odurzających, w celach prewencyjnych i nie tylko w stosunku do pracowników ale także wśród osób wykonujących pracę na innych zasadach. Może to dotyczyć osób wykonujących pracę np. na umowę zlecenia lub prowadzących działalność gospodarczą.

Wprowadzenie nowych regulacji w prawie pracy zwiększa bezpieczeństwo prawne pracodawców. Dotychczas wiele działań pracodawców kwestionowano i w efekcie pracownicy unikali odpowiedzialności. 

Zapraszamy na szkolenie JAKIE ZMIANY W PRAWIE PRACY ZOSTANĄ WPROWADZONE W 2023 ROKU?