Czy wszyscy pracownicy muszą być szkoleni z pierwszej pomocy?
Czy wszyscy pracownicy powinni być przeszkoleni z zakresu pierwszej pomocy?
Teoretycznie każdy pracownik przechodzi podstawowe szkolenie z zakresu pierwszej pomocy w trakcie szkolenia wstępnego bhp oraz szkolenia okresowego.
W praktyce szkolenia bhp nie zawsze są realizowane zgodnie z zakresem wymaganym ramowym programem szkolenia zawartym w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracodawcy często nie mają świadomości ile czasu powinno trwać szkolenie bhp, i że w jego zakresie powinnien się znaleźć półtoragodzinny blok poświęcony zasadom postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń, w tym udzielania pierwszej pomocy. Szkolenia często są skracane, a wskazany blok nie jest realizowany w pełnym wymiarze. Dlatego zdarza się, że wiedza z zakresu pierwszej pomocy, w ramach szkoleń bhp nie jest przekazywana właściwie.
Ponadto, w każdym zakładzie pracy muszą być osoby wyznaczone do udzielania pierwszej pomocy, co przynajmniej w teorii, wymaga szerszego przygotowania niż wynikające ze szkoleń okresowych bhp.
Zgodnie z prawem, każdy pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy m.in., apteczek wyposażonych w nieprzeterminowaną zawartość, zgodną z zaleceniami lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę nad zakładem pracy, a także punktów pierwszej pomocy, jeśli rodzaj działalności wiąże się z wysokim ryzykiem i zagrożeniami, które omawiane są każdorazowo na szkoleniach bhp. Ponadto wyznacza pracowników odpowiedzialnych za udzielanie pierwszej pomocy w zakładzie pracy, a także umożliwia kontakt ze służbami ratowniczymi w sytuacjach zagrożenia. Na każdej zmianie roboczej, wymagana jest obecność, co najmniej jednej osoby przeszkolonej z omawianego powyżej zakresu. W polskich przepisach brakuje regulacji prawnych dotyczących okresów ważności szkoleń z zakresu pierwszej pomocy, chyba że podejmujemy się realizacji Kursu Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy (KPP), który zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 lutego 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy, jest z założenia skierowany do osób, które należą do jednostek współpracujących z Systemem Ratownictwa Medycznego, choć może w nim uczestniczyć również każda zainteresowana osoba. Kurs KPP, jest przygotowaniem ratowników do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa w czasie akcji ratowniczych oraz udzielania pomocy osobom w nagłych stanach zagrożenia życia i zdrowia do czasu przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego. Odbycie kursu oraz zdanie egzaminu uprawnia do otrzymania tytułu ratownika. W okresie, co trzy lata konieczna jest recertyfikacja, czyli kurs przypominający, w celu przedłużenia ważności uprawnień. Kurs KPP składa się z zajęć teoretycznych oraz praktycznych, a prowadzone są one przez lekarzy systemu, pielęgniarki systemu, a także ratowników medycznych, posiadających określone w rozporządzeniu kompetencje.
Zgodnie ze stanowiskiem Europejskiej Rady Resuscytacji, zaleca się powtarzanie szkoleń z zakresu pierwszej pomocy nie rzadziej niż co 2 lata. Wynika to z faktu, że wiedza zarówno teoretyczna jak i praktyczna, która nie jest użytkowana w życiu codziennym, po pewnym czasie ulega zatarciu. Pierwsza pomoc jest obszarem działania, w którym liczy się czas. Jest on jednym z kluczowych czynników skuteczności podejmowanych przez nas działań, dlatego tak ważne jest „odświeżanie” wiedzy z zakresu pierwszej pomocy. Powtarzanie wiedzy i wykonywanie ćwiczeń w czasie szkoleń, wpływa na szybkość podejmowania decyzji oraz pozwala w sposób najbardziej efektywny realizować zadania w sytuacjach, w których życie ludzkie jest zagrożone. Stres oraz adrenalina, w sytuacji zagrożenia potrafią „sparaliżować” osobę udzielającą pomocy, dlatego ważne jest, aby wiedza i praktyka była utrwalona poprzez częste ćwiczenia.
Kolejnym ważnym aspektem, jest wybór pracowników, którzy będą pełnili obowiązki osób wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy. Obowiązek ten spoczywa na pracodawcy i wynika z Art. 209. § 1. zawartego w Kodeksie Pracy.
Jest to odpowiedzialna i ważna rola, dlatego należy wybierać osoby, które posiadają odpowiednie predyspozycje do wykonywania tych czynności. Osoby wyznaczone, powinny wykazywać się odpornością na stres, tolerancją widoku krwi, a także reprezentować postawę proaktywną dotyczącą szeroko pojętego bezpieczeństwa w zakładzie pracy.
Na koniec warto powrócić do pytania: Czy wszyscy pracownicy powinni być przeszkoleni z zakresu pierwszej pomocy? Zgodnie z prawem, każdy pracodawca musi wyznaczyć osoby odpowiedzialne za udzielanie pierwszej pomocy w firmie, które zgodnie z interpretacją PIP muszą mieć przynajmniej aktualne szkolenie okresowe bhp, w ramach którego odbyły się zajęcia z pierwszej pomocy. W praktyce jednak, pomoc osobie poszkodowanej wymaga często wykonania konkretnych czynności. Jeśli nie są one przećwiczone na rozszerzonych zajęciach z zakresu pierwszej pomocy, osoba ratująca poszkodowanego może wykonać je nieuiejętnie. Dlatego osoby, które są wyznaczone do udzielania pierwszej pomocy powinny odbywać minimum 4 godzinne zajęcia, w ramach których ćwiczy się wykonanie czynności ratujących życie. Dla osób wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy są też polecane kursy KPP.
Jednak pamiętajmy, że w ramach szkolenia okresowego bhp i szkolenia wstępnego bhp każdy z pracowników jest zapoznawany z podstawowymi informacjami z zakresu pierwszej pomocy i zakres tego szkolenia powinien zapewniać przynajmniej umiejętność prawidłowego zachowania się w czasie wypadku. Wybierając wykonawcę szkoleń z zakresu bhp, warto zadbać by zajęcia odbywały się w pełnym wymiarze i część dotycząca pierwszej pomocy była prowadzona przez specjalistę z tego zakresu, czyli ratownika medycznego, lekarza lub osobę przeszkoloną w zakresie KPP.
Opracował:
Starszy Inspektor ds. BHP
Jakub Piątek