Klasyfikacja czynników zagrożeń występujących w środowisku pracy
W materialnym środowisku pracy występują różne czynniki mogące powodować zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników. Klasyfikacja tych czynników jest dokonywana ze względu na ich oddziaływanie na organizm jak i na ich właściwości.
Czynniki występujące w materialnym środowisku pracy dzieli się na:
- czynniki szkodliwe dla zdrowia, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub może prowadzić do schorzenia (w zależności od stopnia oddziaływania lub innych warunków czynnik szkodliwy może stać się również niebezpieczny),
- czynniki niebezpieczne, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub może prowadzić do urazu (wypadki przy pracy),
- czynniki uciążliwe - ten rodzaj czynników nie stanowi co prawda bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia człowieka, lecz utrudnia pracę lub przyczynia się w inny istotny sposób do obniżenia jego zdolności do wykonywania pracy lub innej działalności bądź wpływa na zmniejszenie wydajności.
Wśród czynników szkodliwych dla zdrowia wyróżnia się:
- czynniki biologiczne, czyli: drobnoustroje komórkowe w tym zmodyfikowane genetycznie; jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego w tym zmodyfikowane genetycznie; hodowle komórkowe; pasożyty wewnętrzne człowieka - które mogą być przyczyną zakażeń, zatruć lub alergii.
- czynniki fizyczne (hałas, wibracje, promieniowanie, pole elektromagnetyczne, elektryczność, pyły przemysłowe, czynniki niebezpieczne mogące prowadzić do urazów, takie jak poruszające się maszyny i ruchome elementy maszyn, przemieszczające się wyroby i materiały, ostre i wystające elementy),
- czynniki chemiczne, które dzieli się w zależności od skutków i rodzaju ich działania na organizm człowieka (toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, upośledzające funkcje rozrodcze) lub w zależności od sposobów wchłaniania (przez drogi oddechowe, przez skórę i błony śluzowe, przez przewód pokarmowy),
- czynniki psychofizyczne, do których zalicza się obciążenia fizyczne (statyczne i dynamiczne) oraz obciążenia nerwowo-psychiczne (obciążenie umysłu, przeciążenie lub niedociążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne, stres).
Szkodliwe oddziaływanie czynników środowiska pracy na zdrowie pracowników ma miejsce zwykle w przypadku przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń tych czynników . Mówimy wówczas o zagrożeniu czynnikami szkodliwymi w przeciwieństwie do kontaktu pracownika z tymi czynnikami, czyli z tzw. narażeniem zawodowym.
Wartości dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy określone zostały rozporządzeniem MPiPS z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Wartości te ustalone zostały jako najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia, których oddziaływanie na pracownika odniesione do 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy przez cały okres aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz jego przyszłych pokoleń.
W rozporządzeniu tym określone zostały również:
- najwyższe dopuszczalne stężenia chwilowe (NDSCh) jako wartości średnie, które nie powinny spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika i jego przyszłych pokoleń, jeżeli utrzymują się w środowisku pracy nie dłużej niż 30 minut w ciągu zmiany roboczej,
- najwyższe dopuszczalne stężenia pułapowe (NDSP), które ze względu na zagrożenia zdrowia lub życia pracownika nie mogą być przekroczone w środowisku pracy w żadnym momencie.
Pracodawcy u których występują czynniki szkodliwe mają obowiązek przepowadzać pomiary tych czynników z częstotliwością ustaloną w przepisach. Powinni również dokonać oceny narażenia pracowników na te czynniki i poinformować pracowników o poziomie stężenia, bądź natężenia występującego na stanowisku pracy.
Przeczytaj więcej o badaniach i pomiarach czynników szkodliwych dla zdrowia w naszym artykule.
Profesjonalny program do oceny ryzyka zawodowego on-line