Co to jest wypadek przy pracy? Jakie są obowiązki pracodawcy w związku z wypadkiem przy pracy?
Okoliczności zdarzenia
Nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna, uraz lub śmierć oraz związek zdarzenia z pracą to czynniki definiujące wypadek przy pracy, przy czym muszą one wystąpić równocześnie. Tak rozumiany wypadek przy pracy może nastąpić:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy traktowane są również zdarzenia nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz albo śmierć, które nastąpiły:
- w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań,
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe,
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony.
Skutki zdarzenia
Szczególnymi rodzajami wypadków przy pracy są wypadki ciężkie, śmiertelne i zbiorowe, przy czym:
- wypadek ciężki – to wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała,
- wypadek śmiertelny – to taki, w wyniku którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w ciągu 6 miesięcy od zdarzenia,
- wypadek zbiorowy – za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Procedura postępowania
Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o wypadku przy pracy lub zagrożeniu zdrowia i życia ludzkiego ciąży na każdym pracowniku (zgodnie z art. 211 Kp) – również na osobie poszkodowanej (zgodnie z &2 Rozporządzenia z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy), jeśli jej stan zdrowia na to pozwala. Informacja o zdarzeniu powinna zostać przekazana przełożonemu, który ma obowiązek powiadomić o wypadku pracodawcę.
Pracodawca jest zobowiązany:
- podjąć działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie,
- zapewnić udzielenie poszkodowanemu pierwszej pomocy,
- a także powołać zespół powypadkowy, który ustali przyczyny i okoliczności wypadku.
Bardzo ważne jest zabezpieczenie miejsca wypadku w sposób uniemożliwiający dostęp osobom niepowołanym, a także uniemożliwiający dokonywanie jakichkolwiek zmian przed przeprowadzeniem postępowania. Z dochodzenia powypadkowego zawsze należy sporządzić dokumentację zawierającą: protokół powypadkowy dla pracowników lub kartę z wypadku przy pracy dla osób niebędących pracownikami, zapisy wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku, wyjaśnienia osób, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia przyczyn i okoliczności zdarzenia, sprawozdanie z oględzin miejsca wypadku wraz z dołączonym zdjęciem - jeśli taka dokumentacja została przygotowana.
W przypadku wypadków ze skutkiem śmiertelnym i o charakterze ciężkim oraz wypadków zbiorowych pracodawca ma obowiązek poinformować Państwową Inspekcję Pracy, a także Prokuraturę Rejonową (zgodnie z art. 234 &2 i art. 235 Kp). Dokumentacja z postępowania powypadkowego powinna zostać przygotowywana w terminie 14 dni od daty zgłoszenia wypadku – chyba że zaistnieją okoliczności uniemożliwiające jej sporządzenie, i musi zawierać decyzję o zakwalifikowaniu bądź niezakwalifikowaniu zdarzenia jako wypadku przy pracy. Z treścią dokumentacji zostaje zapoznany poszkodowany, zaś pracodawca powinien zatwierdzić ją w ciągu 5 dni od daty sporzadzenia protokołu powypadkowego. Poszkodowany lub członkowie jego rodziny mają prawo do odwołania się od zawartych w dokumentacji zapisów, kierując sprawę do sądu pracy.
Prawo do świadczeń
Z tytułu wypadku przy pracy poszkodowanemu lub jego rodzinie przysługują świadczenia pieniężne, będące rekompensatą za doznany uszczerbek na zdrowiu. O uszczerbku na zdrowiu decyduje lekarz orzecznik lub komisja lekarska, natomiast decyzję o przyznaniu świadczeń wydaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego.
Jak szybko i sprawnie przygotować dokumentację powypadkową - zobacz film
Pracownik, który doznał uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy, może ubiegać się o jednorazowe świadczenie, które ZUS wypłaca w terminie 30 dni od wydania pozytywnej decyzji. Oprócz jednorazowego świadczenia, poszkodowany ma prawo do szeregu innych, jak:
- zasiłek chorobowy – wypłacany w wyniku niezdolności do pracy,
- zasiłek wyrównawczy – przysługujący, jeśli wynagrodzenie poszkodowanego uległo pomniejszeniu w wyniku niezdolności do pracy,
- świadczenie rehabilitacyjne – wypłacane pracownikom, którzy utracili już prawo do zasiłku chorobowego, a mają szansę odzyskać zdolność do pracy,
- renta – wypłacana w sytuacji niezdolności do pracy,
- renta szkoleniowa – przeznaczona dla osób, które muszą zmienić zawód w wyniku utracenia zdolności do wykonywania poprzedniego,
- renta rodzinna – dla członków rodziny zmarłego,
- dodatek pielęgnacyjny i pokrycie niektórych kosztów leczenia.
Aby uzyskać świadczenie za uszczerbek na zdrowiu poniesiony w wyniku wypadku przy pracy, konieczne jest przedstawienie potwierdzającej ten fakt dokumentacji.